انکودر، در سیستم‌های خودکار، وظیفه‌ی انجام حرکات دقیق و پیوسته را به عهده دارد. این حرکات، معمولاً به صورت تکراری و با دقت بالا اجرا می‌شوند و یک سری عملکرد را تشکیل می‌دهند. به‌عنوان مثال، در یک ربات که دارای بازویی با مدل حرکت خاصی است که به صورت دائمی تکرار می‌شود، انکودر به‌عنوان یکی از قطعات اصلی برای موقعیت‌یابی و تعیین میزان جابه‌جایی قطعات مکانیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

انکودر نوع خاصی از سنسورهاست که اطلاعات موقعیت را از مکانیسم‌ها دریافت کرده و این اطلاعات را به تجهیزات مربوطه منتقل می‌کند. انکودرها جهت تشخیص موقعیت، سرعت و جهت حرکت شفت موتورها یا تجهیزات متحرک مکانیکی استفاده می‌شوند. این اطلاعات لازم جهت کنترل دقیق سرعت در برخی از کاربردها را فراهم می‌کنند.

بعضی از کاربردهای این انکودرها عبارتند از:
- موقعیت‌یابی میز کردان (rotary table)
- برداشتن و درجایی کالاها (pick and place)
- مانیتور ماشین‌آلات
- بسته‌بندی
- رباتیک و دیگر کاربردها

عملکرد انکودر به‌طور کلی به‌صورت زیر است:
- روی شفت الکتروموتور یا قطعهٔ متحرک نصب می‌شود.
- این سنسور حرکات موردنظر را به پالس‌های دیجیتال یا آنالوگ منظم تبدیل می‌کند.
- این پالس‌ها توسط سیستم‌های کنترلی ابزارهای دقیق مانند پی‌ال‌سی (PLC)، اینورتر یا درایو شمارش و کنترل می‌شوند.
- پس از رسیدن به تعداد یا مقدار موردنظر، یک دستور صادر می‌شود.

انکودر آتونیکس بر اساس تکنولوژی‌های مختلفی مانند مغناطیسی، القایی، خازنی، لیزری و نوری تقسیم‌بندی می‌شوند. هرکدام از این انواع انکودرها مزایا و مشکلات خود را دارند، اما معمولاً از انواع نوری به دلیل دقت بالا و عملکرد دقیق‌ترشان در برخی کاربردها استفاده می‌شود.